Kalaallit inuusuttut marluk Nunat Avannarlermiut inuusuttaannik allanik naapitsisisut
Assimi takuneqarsinnaapput Karen Olsen-Lyberth, Sorlak, savalimmiormiu Sanna Nolsøe-Djurhuus aamma Nina Titussen, Sukorseq. Assiliisoq: Morten Rude
Nunat Avannerlermiut tamat inuusuttaannit peqataaffigineqartumik Ungetræningimi ullut 1.-3. oktober 2021 ingerlanneqartumi kalaallit inuusuttut marluk Sorlammit Sukorsimillu peqataasimapput.
Inuusuttut 50-it nunani avannarlerni arfineq pingasuneersut Københavnip eqqaani qeqertami ungdomsøenimiissimapput, nunat akornanni suliniutinik pissanganartunik ineriartortitsisimallutik. Dansk Ungdoms Fællesråd (DUF) ” Nordens Unge i Bæredygtige Fællesskaber” NUBF danskit Meeqqanut Ilinniartitaanermullu ministeriaqarfia suleqatigalugu suliniummik pilersitsisuupput.
Sulimiummut siunertaavoq avannaamioqatigiit inuusuttaasa nukittuumik attaveqatigiinnissaat piujuartumillu peqatigiinnissaat. Inuusuttut sungiusarnerat Ungetræningen ornigulluni naapeqatigiittarfiuvoq, inuusuttut naapeqatigiittarput pilersaarusiaminillu ineriartortitseqatigiittarlutik. Suliamut aningaasaliissutinik illuartitsisoqarsimavoq – Den Nordiske Ungepulje – inuusuttut sammisassanik ineriartortitaannut naammassisaannulllu aningaasaliissutaasussat.
Inuusuttut namminneerlutik naapinnissaannut, namminneerlutik sammisassaqartinnissaannut qulequttanillu soqutiginartitaminnik sammisaqarnissaannut aningaasaliissutit periarfissiipput.
”Qinnuteqaasiornissamut ilikkagaqarpunga, nunallu avannarlerni inuusuttut allat suleqatigisinnaasakka naapippakka. Ingammik Savalimmiormiut inuusuttaannik naapitsilluarpunga. Taakkulu peqatigiilluta inuusuttut Kalaallit Nunaannneersut Savalimmiuneersullu pisuttarnissaannik pilersaarusiussaagut, kingornalu angaasaliissutissanik qinnuteqarumaarluta. Sisimiunit Kangerlussuarmut pisoqatigiinnerit pilersinneqarnissaat ineriartortinniarparput. Pisoqatigiinnerni inuusuttut imminnut tatiginerulernissartik anguniassavaat. Angalaneq akisoorujussuuvoq taamaattumik aangalanissamut aningaasartuutissatik siumoortumik eqqarsaatigivallaartariaqassanngilaat”, oqarpoq Karen Olsen-Lyberth Sorlak-mi siulersuisunut ilaasortaq, pisuffissami eqqartorneqartumi nammineq pisoqataareersimasoq, aammalu siunissaq eqqarsaatigalugu allanik pilersaaruteqalereersimasoq. Nina Titussen Sukorsimiit aamma peqataavoq.
Kina qinnuteqarsinnaava?
Kikkulluunniit inuusuttut ataatsimoorlutik namminneerlutik sammisassanik suliniuteqartut, nunani avannarlerni inuusuttut peqatigiiffiini ilaasortat, ikinnerpaamik nunat marluk peqataaffigisaannik sammisaqartitsinissaminnut isumassarsiatsialallit pileraarutitsialallillu aningaasaateqarfimmut qinnuteqarsinnaapput. Sammisaqartitsinissamut suliniutinut minnerpaamik nunat marluk akuutinneqarpata DKK 10.000-70.000-it qinnutigineqarsinnaapput, aammalu sammisaqartitsinissamut pilersaarutsialaat nunanit pingasunit peqataaffigineqartussatut DKK 10.000-100.000-inik qinnuteqarfigineqarsinnaallutik.
Sammisaqaartitsinissamut pilersaarusiorlutik suliaqartut namminneq piumassusertik tunngavigalugu sulissapput inuusuttullu nammineerlutik pilersaarumminnik ineriartortitsillutillu piviusunngortitsinissartik akisussaaffigissavaat. Inuusuttut sungiusarnissaannut periarfissat marluupput. 1) Samiisaqartitsinissamut pilersaarusiat FN-p Nunarsuarmut anguniagaanut ataatsimut arlalinnulluunniit tunngassuteqassammata, aammalu 2) Peqataatitsinissamut suliniutaassammata.
Ingerlateqqiguk
Nutaarsiassat allat
NAPA juulimi aasaanerani sulinngiffeqassaaq
Kulturimut tapiisarfimmut qinnuteqartunut NAPA-mi, Nunat Avannarliit Piorsarsimassutsikkut Attaveqaatimi sulisut juulimi aasaanerani sulinngiffeqassapput. Tamanna isumaqarpoq juulimi qinnnuteqaatinik suliarisinnaanngilavut. Suliniutit aggustimi septembarimiluunniit ingerlanneqassappat taava innersuutigaarput qinnuteqaatit kingusinnerpaamik juunip 15-ianni nassiunnissaa, taamaalilluni qinnuteqaatit juunimi suliarineqarsinnaaniassammata. Sulinngiffeqarnerup kingorna qinnuteqarsinnaanermut killissarititaq tulliuttoq tassaavoq aggustip 15-iat. Qinnuteqaatisi tigunissaat qilanaaraarput aasarsiorluarisilu. Apeqquteqaruit
Inatsisit demoktratilu pillugit atuagaq atuartitsissut
Nuummi Eqqumiitsulianik Saqqummersitsivik aamma eqqumiitsuliortoq Stine Marie Jacobsen Law Shifters pillugu atuakkamik saqqummersitsisimapput. Law Shifters tassaavoq eqqumiitsuliornermi suliaq meeqqanut inuusuttunullu sammisoq, eqqumiitsuliortumit Stine Marie Jacobsenimit pilersinneqarsimasoq. Law Shifters 2019-imi Nuummi Eqqumiitsulianik Saqqummersitsivimmiissimavoq. Ukiuni kingullerni arfinilinni nunani arlalinni ingerlaarsimavoq. Law Shiftersip innuttaasut inuusuttunik inatsisit demokratilu
Siunissamut ikaartarfik
Nunani Avannarlerni Piorsarsimassutsikkut Attaveqaat – NAPA-p ukiorpaaluit inuusuttut namminneq ineriartorsinnaanissaannut periarfissanik tuniorartarsimavai. Periarfissat eqqumiitsuliornerminnaq atuutsinngillat, ilinniagaqarnermulli aamma attuummassuteqarlutik. Taamaammat NAPA ilinniartunutNuummi allaffeqarfitsinni praktikkersinnaanissamut periarfissiisarpoq. NAPA suliffeqarfiuvoq assigiingitsunik kulturimut tunngasunik suliaqartartoq. Anguniakkatta akornanniippoq, kalaallit nunallu avannarlermiut allat kulturilerisut inuunerannik ineriatortitseqataanissaq, tapiisarneq uummarissaanerlu, meeqqanut unuusuttunullu suliniutit salliutillugit.
NAPA-p Kulturimut Tapiisarfianut Kalaallit Nunaannit tapiissutinik qinnuteqartut amerliartortut
2018-imiilli siullermeerluni NAPA-p Kulturimut Tapiissuteqarfianut qinnuteqartut nunatsinneersut Nunat Avannarlernut allanut sanilliullugit amerliartorsimapput. Tamanna ineriartorneq Kalaallit Nunaanni eqqamiitsuliornermik kulturimillu inuussutissarsiuteqartut akornanni ineriartorluartutut takussutissaavoq, NAPA-llu kulturikkut inissisimalluarnera aamma takussutissaavoq. 2023-mi NAPA, Nunani Avannarlerni Piorsarsimassutsikkut Attaveqaat Kulturimut Tapiissuteqarfianut qinnuteqaatinik katillugit 156-inik tigusaqarsimavoq. Qinnuteqartunit 156-iusunit 86-it Kalaallit Nunaanni najugaqarput,