
Nunani Avannarlerni kalaallisut oqaloqatigiinnerit: Nunat Inoqqaavisa ilisimasaat (Indigenous Knowledge)
Vivi Vold, Inuiaat kulturiat oqaluttuarisaaneranilu kandidatip nunat inoqqaavisa ilisimasaasa aamma nunat killermiut ilisimasaasa akornanni aporaaffiit, unammilligassat aamma ungasissutsit oqaluuserai. Oqaloqatigiinneq takuuk imaluunniit tusarnaaruk.
NAPA sapaatit akunnerini aggersuni Nunani Avannarlerni kalaallisut oqaloqatigiinnerit saqqummiukkumaarpaai. Isiginnaagassiami siulleq Vivi Vold oqaloqatigaarput. Oqaloqatigiinneq videotut isiginnaarsinnaavat imaluunniit podcastitut tusarnaarsinnaavat.
Malugiuk. Vivi Vold kalaallisut oqaluppoq.
Ilisarititsineq:
Vivi Vold Inuiaat Kulturianni Inuiaqatigiilerinermilu kandidatiuvoq, filmiliaq ”From Where We View the world” specialiliarisimallugu.
Videomi matumani Vivi Vold oqaloqatigineqarpoq nunaqavissut ilisimasaat Europamilu nunat ilisimasanik isiginnittariaasaata ungasissusaannik tassungalu atatillugu unammilligassat pillugit – ilaatigut Kalaallit ilisimasaat Europamilu ilisimatusarneq eqqartorneqarlutik.
Aaqqiissutaasinnaasut paasinnittariaatsillu nutaat aamma qaqinneqarput.
Inuup apersorneqartup oqaloqatiginerata oqariartuutaasalu pingaarnerit eqikkarnerat aana. Vivi Voldimik oqaloqateqarneq ataani isiginnaarsinnaavat tusarnaarluguluunniit.
Vivi Vold:
- Kalaallit Nunaanni nunap inoqqaavi aamma nunani allani nunat inoqqaavi assut assigiissuteqarput, assersuutigalugu Kalaallit Nunaanni oqalulluni oqaluttuat ilisimasanik pingaarnerpaamik avitseqatigiiffiusarput, Europamili allattanik oqaluttuarneq sungiusimaneqarluni.
- Ilisimatuut Kalaallit Nunaat pillugu ilisimatusarnerminni nunat inoqqaavisa ilisimasaat qajassuutinngikkunikkit kiisalu ilisimatusarneq inuiaqatigiinnut iluaqutaasussaasoq paasinngikkunikku – taava sumiiffimmi inuiaqatigiinnut pisariaqartinneqartumik sunniuteqarnavianngillat.
- Vivi isumaqarpoq nunanit allaneersut ilisimatoorpassuit ilisimatusarnertik Kalaallit Nunaannut tulluarsarniartaraat, inooriaasitoqaq kulturitoqarlu paasisaqarfigeqqaarnagit, taamaattumik ilisimatusarneq ajoqusiinerusinnaavoq iluaqutaanani.
- Nunarsuarmik ilisimasanillu paasinneriaaseqarluni ajoquteqanngilaq, kisianni ilisimatuutut paasisariaqarparput nunarsuarmik paasinneriaaseq ataasiunani paasinneriaatsit arlaqarmata.
- Sumiiffinni innuttaasut kalaallit ileqquisa ilisimasaasalu pingaaruteqarnerannik tatiginnittariaqartut Vivi Voldip aamma uparuarpaa – kisianni sumiffinni innuttaasut ileqqui ilisimasaallu pimoorutissallugit naleqartutullu isigissallugit ilisimatuut aamma akisussaaffeqarput.
- Kalaallit Nunaanni ilisimatusarnerup iluani sinaakkutinik Kalaallit Nunaanni amigaateqartoqarpoq, sumiiffinni innuttaasunut ilisimatusartunullu – sinaakkuteqanngikkaanni akerleriittoqalersinnaallunilu ileqqorissarnissaq unioqqutinneqarsinnaavoq.
- Uanga equngasumik pissutsit atuuttut takusinnaasakka allanngortissallugit annertuumik akisussaaffimmik misigivunga aamma tamanna Kalaallit Nunaanniittugut allanngortinngikkutsigu kikkut allanngortissagamikku.
- Uagut Kalaallit Nunaanni najugaqartuusugut akisussaaffitsinnik paasinnittariaqarpugut, tassaasoq sinaakkusiinissaq, aqutsinermut peqataanissatsinnut akisussaaffeqartariaqarpugut taamaalillutalu kulturimut atatillugu sunniisariaqarluta, tassa uagut isummertariaaserput ilisimasagullu taama assinganik naleqartigipput, imaluunniit taakku Kalaallit Nunaannut atatillugu naleqarnerullutik.
Nunat inoqqaavisa ilisimasaat
Vivi Vold Ilisimatusarfimmi, University of Greenlandimi PhD. Fellow’iuvoq. Aamma University of Davis California suleqatigaa. Ilisimatusarnerani nunat inoqqaavisa ilisimasaasa aamma ilisimatusarnermit ilisimasat akornanni atassuteqaatit aamma ilisimatuussutsikkut ilinniartitaanermi ilisimatusarnermilu nutaanik ingerlariaatsinik nassaarniarneq, qitiupput.
Specialip, Kalaallit Nunaanni siullerpaamik filmisut suliarineqartup, kalaallit piginnaasaat misilittagaallu aamma ilisimasaat sammivai, aamma taakku ilisimatusarnerup silarsuaani qanoq akuerineqassanersut paasineqarlutillu. Malugineqarsimavoq piniartut aalisartullu ilisimatusaatini peqataasut ilisimasatik misilittakkatillu ilisimatusarnermi atorneqarneq ajortut tamatigut misigikkajuttartut imaluunniit akuerineqarneq ajortut. Aamma nunap inoqqaavisa ilisimatusartullu akornanni ungasittoqarpoq, piviusoq isiginneriaatsillu Kalaallit nunarsuarmik paasinneriaatsiminni atortagaat aamma ilisimasanik ingerlatsiteqqeriaasiat ilsimatusartut paasisuaannarneq ajormassuk.
Assersuutigalugu Vivi Voldip specialiani peqataasoq issuarneqarpoq:
– Suliartortunik nunatsinnilu najugaqariartortunik tikittoqartarpoq taava aamma maani inunngorsimasut assigiinngitsorpassuit pillugit piniarnermut aalisarnermullu tunngasunik ilisimasaqarput ukiorpassuarni misilittagarilersimasaminnik ilisimasarilersimasaminillu. Ilisimatuut taakkuninnga ilisimasalinnik qanimut suleqateqarnerujussuusariaqaraluarput. Taamaattoqaraluarpat eqqornerusunik ilisimatusartoqassagaluarpoq angusaqarfiullunilu.
Uani immiussami, Vivi Voldimik oqaloqateqarnermi nunap inoqqaavisa ilisimasaasa aamma nunat killiit ilisimasaasa akornanni, matumani Kalaallit-ilisimasaasa aamma nunanit killiit ilisimatusarneranni aporaaffiit, unammilligassat aamma ungasissutsit eqqartorneqarput. Aammattaaq iluarsiissutaasinnaasunik aamma unammilligassanut taakkununnga paasinneriaatsinik nutaanik assersuusiortoqarpoq.
2023-p aallaqqaataani Naalakkersuisut ilisimatusarnermut periaatsimik nutaamik saqqummiipput, tasssani sumiiffinnik aallaaveqarneq qitiutinneqarpoq. Takorloorneqarpoq Kalaallit Nunaanni ilisimatusarneq pitsaasunik sinaakkuteqarnissaa qulakkeerneqassasoq, taamaalilluni ilisimatusarneq kalaallit inuiaqatigiivinut iluaqutaassammat, peqatigitillugulu Kalaallit Nunaat nunat tamalaat akornanni ilisimatusarnermut qaffassissumik pitsaassuseqartumut suli suleqataasinnaalluni. Ilisimatusarneq Kalaallit Nunaannit allaaveqassaaq aamma kalaallit inuiaqatigiivinut suli qaninnerusumik attaveqassalluni, tassanilu sumiiffinni innuttaasut ilisimasaqarnertik paasisimasaqarluarnertillu tunuliaqutaralugit ilanngunneqarnissaat kiisalu Kalaallit Nunaanni ilisimatusarneq pillugu ileqqorissaarnermut najoqqutassanik pilersitsisoqarnissaa piumasarineqarluni.
Ilisimatusarnermut periusissiaq pillugu uani atuarnerugit:
https://naalakkersuisut.gl/nyheder/2023/01/0901_forskningsstrategi?sc_lang=kl-GL
PAASISSUTISSAT
Nunani Avannarlerni kulturi pillugu kalaallisut oqaloqateqarnerit suliarineqarnerat suliniummut Nordic Talks’imut atatillugu Nordisk Kulturfondimit taperneqarput.
Kalaallit eqqumiitsuliortut silarsuaanni suleriaatsit pillugit nutaanik oqaloqatiginneriaatsinik ineriartortitsinissamullu isumassarsisitsinissamik isummersuinissaq siunertaavoq. Sumiiffimmi, nunami namminermi aamma nunani avannarlerni nutaamik ineriartortinneqartumik oqallinnermut sunniinissaq siunertaavoq – kisianni pingaarnerusumik Kalaallit Nunaannit issittormiut isiginnittariaasiannik eqqartuiffiuvoq. Eqqumiitsuliortut, kulturilerisut aamma kulturi pillugu politikerit eqqumiitsuliornermi atugassarititaasut aamma Kalaallit Nunaanni kulturi pillugu politikkimik oqallisiginnissapput.
Neriuutigineqarpoq nunat avannarliit allat aamma Kalaallit Nunaat peqatigalugu nutaanik oqaloqatiginneriaatsinut suleqatigeeriaatsinullu isumassarsitinneqassasut.
Oqaloqatigiinnerit uku Nuuk Nordisk Kulturfestival 2023-p ingerlanneqarnerani oqaloqatigiinnerit nanginneqarnissaannut tunngaviliissapput.
Nunani Avannarlerni kalaallisut oqaloqatigiinnerit pillugit uani malinnaaffigisinnaavatit.
- Issitor miunut sammiliviiffik, Kinaassuseq, Kulturi, Nordic Talks, Nutaarsiassat, Podcasti
- Foto af Aqqalu Augustussen
Ingerlateqqiguk
Uani Nathan Kreutzmann aamma Vivi Vold oqaloqatigiinnerat tamaat takusinnaavat:
Uani Nathan Kreutzmann aamma Vivi Vold oqaloqatigiinnerat tamaat takusinnaavat:
Nutaarsiassat takunngitsoorpigit?

Nunani Avannarlerni eqqumiitsuliornermi ”De-arctification”
Nunani Avannarlerni eqqumiitsuliornikkut suliniut Laplandimi eqqumiitsuliornermik kattuffiup ukiuni 30-nngortorsiorlutik nalliuttorsiorneranut atatillugu ingerlanneqalersoq.Suliniut Nunani Avannarlerni eqqumiitsuliornermi “De-arcticfiation”-imik qulequtalik Galleria Lainaamo, Rovaniemi, Finlandimi ulluni 11.-13. august 2021 ingerlassaaq. Workshoppeqassaaq, artists talks atorlugit oqaloqatigiittoqassalluni, oqaluttuartulerluni saqqummersitsisoqassalluni ammasumillu oqallittoqassalluni. Suliniut Laplandimi Finlandimi eqqumiitsuliortut kattuffiata Lain taiteilijaseurap aaqqissuutaraa. Suliniutip siunertaraa

NAPA upernaaq 2022-mi aallartittussamik attaveqatigiinnermut praktikkertussarsiorpoq
Nunani Avannarlerni tamani Issittormiut isiginnittaasiannik siuarsaaqataarusuppit?Nunani Avannarlerni Piorsarsimassutsikkut Attaveqaat – NAPA Katuami allaffitsinni attaveqatigiinnermut 1-2-nik praktikkertussarsiorpoq. Kalaallit Nunaanni, Nunani Avannarlerni, Issittormiuni aamma nunani baltiskiusuni kulturimik paarlaasseqatigiittarnermik suliaqartut suleqatigilissavatit. Issittormiut Nunani Avannarlerni tamani eqqumaffigineqarlutillu akuerineqarnissaat suliassatta pingaarnerit ilagaat. Tamatuma saniatigut paasissutissiisarfik Info Norden Grønland ingerlapparput, tassani

Suliffimmut sungiusartoq pissangasoq
Isabella H. Borg NAPA-p tusagassiortunngorniaq ilinniarnerminut atatillugu suliffimmiittuutigaa nutaaq. 2022-mi februarip aallaqqaataani aallartippoq, 2022-mi julip tungaanut uagutsinniissalluni. Maanna attaveqaqatigiinnerup iluani suliassat assigiinngitsut suliarisalereerpai – pissangagaalu piffissap sinnerata ingerlanissaa qanoq isikkoqarumaanersoq. Isabella Qaqortumi inunngorsimavoq nunatsinnilu peroriartorluni. Kujataaniinnerusimalluni. Ilinniarnerminulli atatillugu angalasimaqaaq. Meeqqat atuarfianni atuareerami AFS aqqutigalugu Portugalimiissimavoq,

NAPA-p kulturimut tapiisarfianut nutaamut qinnuteqaat siulleq tigusimavaa
NAPA nutaamik nittartagartaarpoq nutaamillu Kulturimut tapiisarfimminut qinnuteqartarfittaarluni. Nittartagaq nutaaq atulerniariartoq qinnuteqaat siulleq takkuppoq: Ilulissani Maniitsumilu meeqqanik inuusuttunillu pinngorartitsinikkut workshoppertitsineq pillugu qinnuteqaat. Qinnuteqartarfiup nutarsarneratigut NAPA-mut qinnuteqarneq ajornannginnerulerpoq. NAPA-p nittartagartaavani ilaatigut suliniutit taperneqarsimasut pillugit atuartoqarsinnaavoq aamma nammineq qinnuteqaatissamut isumassarsiortoqarsinnaalluni. Oqaatsit soorunami pingasut atorlugit atuartoqarsinnaavoq: Kalaallisut, skandinaviamiusut tuluttullu.