Issittormiut sapaatip akunnerat Nunallu Avannarlermiut ulluat
Ullut 21. – 26. marts 2022 arlalinnik sammisassaqartitsiffiullutillu nalliuttorsiorfiupput. Siullermik Kulturip Illorsuata Katuap Katuarpalaaq, qilaatersornermik festival ingerlappaa. Aappassaanik ulloq 23. marts Nunat Avannarlermiut ullorivaat + Nunallu Avannarlermioqatigiit ukiumik ataasinngortorsiuffigalugu! Nalliuttorsiorneq nuannersoq!
Sapaatip akunneranik ataatsimik sivisussusilimmik Inuit qilaatersortarnerat pillugu ataqqinninnermik aaqqissuissagaanni, taava pikkunartukullammik aallarnertariaqarpoq! Katuarpalaaq taama aallartippoq. Aamma taama aaqqissuussinissamut piffissaq naleqqulluinnartuuvoq. Tassami Inuit qilaatersortarnerat inngertarnerallu UNESCO-p kulturikkut kingornussanut tigussaanngitsunut allattorsimaffiannut piffissami qanittumi ilanngunneqarput!
Ulloq siullermi ammasumik mumertoqarpoq, Katuap taama taasimasaatut. Tassani tallimanngornermi pisussaq inersuarmi aaqqissuussaq qanoq issamaarnersoq pillugu takusassinneqalaarpugut. Tassami Inuit-kulturianni naggueqatigiinni ataasiakkaani qilaatersoriaatsit assigiinngitsut takuagut. Tamatuma saniatigut inuit qilaatit assigiinngitsut takuaat, tusaallugillu qanoq nipeqarnersut.
Sylvia Cloutier qilaatersortartut Canadamit aaqqissuussamut peqataasut ilagaat. Sylvia manna tikillugu ukiut 25-t missaanni qilaatersortartuusimavoq. Ikinngutigilluarsimasaminik Phanuelie Palluq-mit assut ilikkagaqarsimavoq, taannali peerutereersimavoq, ksianni naminneq qilaatersortarneq ingerlatiinnarpaa, ikinngummi ilitsersuussisimanera aallaavigalugu.
– Qilaatigut taaneqartarput ’qilaatit’, uangalu paasinnittaasera malillugu qilaap nipilersuutigai, tassami oqaatsitsinni ‘qila’ qilaavoq. Pinngortitarput, naalliuutigut aamma asanninnerput pillugu inngerlutalu qilaatersortarpugut, oqarpoq Sylvia.
Nalliuttorsiorpalaarneq ilikkagaqarfiutigisoq
Sapaatip akunnera aliikkusersuiffiuginnanngilaq. Inuit aamma sapaatip akunnerata ingerlanerani pingasunut assigiinngitsunut workshoppinut peqataasinnaasimapput. Marlunngornermi kalaallisut qilaatersorneq ilinniarneqarsinnaasimavoq. Pingasunngormi Alaskamiut (Yup’ik) qilaatersortariaasiat ilinniarneqarsinnaasimagaluarpoq. Qilaatersortartup suli Nuummut tikissimannginnera pissutigalugu arfininngornermut nuunneqarsimavoq. Naggataatigut Canadamiut /Nunavummiut qilaatersortarnerat sisamanngornermi sammineqarsimavoq. Tassani inuit Inuit qilaatersortariaasii assigiinngitsut takullugillu ilinniarsimavaat, aamma qilaatersortartut qanoq pissusilersortarnersut ilanngullugit.
Sylvia Cloutierimut Inuit taama katersuunnerat pingaaruteqarsimavoq, tassami avitseqatigiinissaq aammali imminut ilinniarfiginissaq periarfissaasimammat. Isiginnaartitsinerit aammattaaq ileqqutoqqanik inuuttaasunut amerlanerusunut ingerlatitseqqiiffiupput.
– Inuusuttuullunga Nunavimmi qilaatersortartoqarsimanngilagut. Ajoqersuiartortitat aataakkutta/aanaakkutta ileqqutoqqagut malillugit inngertarnerat qilaatersortarnerallu inerteqqutigisimavaat. Uagut kinguaariit inuusuttuusugut alapernaannerusimavugut sukataarnerusimallutalu. Taamaattumik aataakkugut/aanaakkugullu ornissimavagut ileqqugullu pillugit apersorsimallugit. Maanna uanga inngertartuni utoqqaanerit ilagilersimavaannga, tassami utoqqaanersagut ileqqutoqqagut malillugit torlorsortartut peerussimalerput, soorlu uannik torlorsernermik ilinniartitsisimasut peerutereersimammata. Taamaattumik maanna uanga ilisimasatsinnik ingerlatitseqqiisarpunga.
Sapaatip akunnerata ingerlanerani qilaatersortartut 20-t missaat peqataasimapput. Alaskamit marluk, Iqalunnit (Canada) arfinillit + ataaserlu Iqalunneersuullunilu Montrealimeersuuvoq. Kingulliit qulit nunatsinni Kitaaneersuullutillu Tunumeersuupput.
Nunat Avannarlermiut hurraartornerat!
Pingasunngorneq 23. marts 2022 ulluuvoq nuannersoq. Tassani Katuarpalaartoqaannanngilaq. Aama Nunat Avannarlermiut ullorivaat. AAMMA Nunat Avannarlermioqatigiit ukiumik 1-nngortorsiorfigaat! Ullorlu malunnartinniarlugu Nunat Avannarlermioqatigiit peqatigalugit kaffillerpugut.
Kaffillerneq pivoq qilaatersortatut Sylvia Cloutier, Iqaluit/Montreal, Keenan Carpenter, Iqaluit aamma Nuka Alice Lund, Sisimiut Katuarpalaami oqallitsitnerup kinguninngua. Oqallitsitsinermi inuit qilaatersortartut ataasiakkat qilaatersortarnertik siunissartillu pillugu eqqarsaataat tusagaqarfigaat. Tamatuma saniatigut qilaatersortartut ataasiakkaat qilaatersortarneq pillugu misilittagarisimasaat tusagaqarfigaagut, aamma qanoq ilillutik qilaatersortalersimanersut ilanngullugu.
Soqutiginartumik ilikkagaqarnarfiusumillu oqallitsitereernerup kingorna kaffillerneq kaagisornerlu tullinnguupput. Katuap saqqummersitsiviani kaffillertoqarpoq. Tassani KIMIK-up saqqummersitsinerani saqqummersitat isiginnaajutigalugit kaffisortoqarpoq mamartunillu kaagisortoqarluni. Marlene Kongsted Nunat Avannarlermioqatigiit siulittaasuat sivikitsumik qujaniarluni tikilluaqqusivoq.
Nunat Avannarliit Ulluat tassaavoq Helsingforsaftalenip, aamma nunat avannarlermiut tunngaviusumik inatsisaattut taaneqartartup atsiorneqarfia. Ukioq manna ukiut 60 matuma siorna 1962-mi atsiorneqarpoq! NAPA-p aamma Nunat Avannarlermioqatigiit aaqqissuussinermi peqataallutik nalliuttorsioqataasut tamaasa qutsavigaat.
Sapaatip akunnerata naanera
Katuarpalaaq naggaserlugu Katuami ‘Katuarpalaaq Show 2022’ aaqqissuunneqarpoq. Tassani qilaatersortut tamarmik katersorneqarput akunnerni ataatsimi affarmilu sivisutigisumik isiginnaartitsillutik. Aaqqissuussineq pikkunartukullammik aallartillunilu naggasernerqarpoq! Tassani inuit Inuit qilaatersortarneranni assut kusanartumik ataatsimoorfiusoq misigisaqarfigaat.
Sandi Vincent, Canadameersumut aamma misigisaq puigunaappoq.
– Sungiusartilluta Kalaallit Nunaannit, Canadamit Alaskamillu peqataasut tamarmik isiginaartitsisarfimmi nikorfavugut utoqqaap Ittukitsip ataatami inngerutaa atormagu. Peqataasut tamaasa qanillugit, qilaatersorneq aqqutigalu ataqatigiinnermik misigisaqarlunga misigaanga. Festivalip siunertaa taamaalilluni naammassineqartoq misigaanga. Tassani pilluarneq misigaarput, oqarpoq Sandi.
Katuami Hans Lyngep Inersua qilaatersorpalaamik, torlorsornermik inngernermillu nipinik nippanneqarpoq. Misigisaq inuit qaqugorsuarmut eqqaamasassaat. Inuit qilaatersortartut qilaataasa angisuut “itisuumik” nipaat, kalaallit canadamiullu inngerpalaarnerat torlorsorpalaarnerallu. Kalaallit qilaataasa mikinerit nipaat “qatannnerusut”, canadarmiut qilaataasa nipaannik ataatsikkut akuleruullugit. Tassa aatsaat isiginnaartitsinertialak!
Katuarpalaami ataatsimoorluni qilaatersorneruvoq, aamma imminut ilinniarfiulluni. Taamaattumik workshoppeqarlunilu minnerusunik saqqummiisoqarpoq aam Hans Lyngep inersuaani annerusumik isiginnaartitsisoqarluni.
– Qilaatersorneq, Inuit qilaatersortarnerat inngertarnerallu UNESCO-p kulturikkut kingornussanut tigussaanngitsunut allattorsimaffiannut piffissami ungasinngitsumi ilanngunneqarput, tamannalu Nunatta Katersugaasivia Allagaateqarfialu suleqatigalugit nalliuttorsiutigivarput, oqarpoq Katuap pisortaa Arnakkuluk Jo Kleist.
Uani Katuarpalaaq pillugu atuarnerusinnaavutit: (Kingusinnerulaartukkut ikkunneqassaaq)
- Issitor miunut sammiliviiffik, Kalaallit Nunaat, Kinaassuseq, Nunat Avannarliit, Nutaarsiassat
- ©Foto af Vincent Desrosiers
Nutaarsiassat takunngitsoorpigit?
Kalaallit Nunaanni inuusuttunut immakkut-angalanermi-isumannaatsuuneq pillugu suliniut naammassingajalerpoq: Puttaqutit kiapequtit atortarnissaannut pikkorinnerusariaqarpugut
Nappaat tunillaassuuttoq atuukkaluartoq, NorSafe aamma Imarsiornermik Ilinniarfik nunatsinni meeqqat atuarfiini angajullernut immakkut-angalanermi-isumannaatsuuneq pillugu pikkorissartitsinernik iluatsitsilluarsimapput. Ukiut pingasut ingerlanerini suliniutaasimasoq Kalaallit Nunaanni Nunanut Allanut Naalakkersuisoqarfimmit aamma Nunani Avannarlerni Ministerit Suinnersuisoqatigiivinit qallunaat nunani avannarlerni siulittaasuuserannut atatillugu aallarnerlugu suliniutigisimasaat naammassingajalerpoq. Suliniut marlunnik siunertaqarsimavoq – nunani avannarlerni imarsiornermik ilinniarfinni
Nunatsinniit nutaaliorlutik aallarniisut nunarsuaq tamakkerlugu aaqqisuukkami peqataasut
Bolt Lamar aamma Angunnguaq Larsen nunatsinneersut 4.-5. juni nunat assigiinngitsorpassuit peqataaffigisaanni aaqqissuussami Creative Business Cup-mi peqataapput. Creative Business Cup nunat tamalaaniit nutaaliornermik aallarniisut katerinnittarfiuvoq tassanilu aaqqissuussaq niueqatigiinnissamut attaveqaqatigiissinnaalernissamullu periarfissiisarpoq. Kalaallit Nunaat kulturilerinermut nutaaliornermut tunngasuni pikkorissut amerlapput. Taakkulu nutaaliortartuni ilaat aallarniisuupput inuussutigalugulu. Nunani allani niueqateqarnissaq attaveqaqateqarnissarlu
Attaveqaqatigiinnermi suleqataasoq ingerlariaqqilersoq
Bula Larsen NAPA-p allaffianit ilisarisimaneqarluarpoq. Tassami ukiuni 2000-mit 2004-mut NAPA-meereersimavoq. NAPA-mut uterusulluni eqqarsaatigisarsimallugu 2019-imi inuttassarsiuutaq takugamiuk qinnutigaa atorfininnissaminillu neqeroorfigitilluni. Taanna nangaassuteqarani akueraa. Maannalu Bulap inuulluaqqunissaanut piffissanngungajalerpoq, tassami Danmarkimut ungasinngitsumi nuulermat. Bula Kulusumi Kitaamiunik angajoqqaaqarluni inunngorsimavoq, Ilisimatusarfimmillu Oqaasilerineq, Atuakkialerineq Tusagassiutilerinerlu Bacheloriuffigalugit. Bula sumiuunerluni aperineqaraangami akisarpoq kalaalliuni.
Aqqaluk Lyngep NAPA ullaakkorsioqatigalugu peqataaffigigaa
Kalaallit Nunaat nunarsuarlu sammineqqarput, kalaallip politikeriusimasup atuakkiortullu Aqqalyk Lyngep NAPA ullaakkorsioqatigalugu peqataaffigimmagu Tallimanngornerit nalinginnaasut ilaanni Nuummi aputip aattorfiani inummik ataqqinartumit NAPA-mi ullaakkorsioqatigineqarpugut. Qaammatini tallimanngornerni siullerni NAPA ullaakkorsioqatigalugu ingerlanneqartarpoq, kulturilerisup inuup saqqummiiffigisartagaanik. Aprilimi Aqqaluk Lynge nunani tamalaani “Kalaallit Nunaat aamma Inuit Issittormiut Siunnersuisoqatigiiffianni / Circumpolar Councilimi