Viktoria Joelsen Allatta! Inersimasunut ajugaasoq: Silarsuaq nutaaq alla iserfigilerpara
Atuakkiami “Qilaappali”-mi nukappiaraq 1930-kkunni Tunumi peroriartortoq oqaluttuarineqarpoq.
Ukiut marluk matuma siorna NAPA-p allannermik unammisitsineq Allatta! sisamassaat aallarteqqippaa, siullermeersumillu inersimasunut unammisitsineq ingerlanneqarluni. 2023-mi decembarimi tunniussinissamut killigititaq sioqqullugu atuakkiat sisamat nassiunneqarsimapput. Atuakkianit nassiunneqartunit sisamaasunit Viktoria Joelsenip ataatami 1930-kkunni meeraanerani inuusuttuaraaneranilu Tunumi inuunera pillugu oqaluttualiaa naliliisunit tigulluarneqarpoq.
Viktoria Joelsenip oqaluttualiaa angummi nunatsinni piffiit allanngoriartorujussuarnerisa nalaanni misigisarsimasai aallaavigalugit takorluugaliaralugu atuakkiaraa. Oqaluttualiaq Viktoriap ataataanut oqaluttuallaqqissumut nersorinninniutaavoq. Pineqartoq Qilaappalimik (qilaatersorpalaamik) taaneqartarsimavoq, inuttarititaasup pingaarnerup siuaami kristumiunngorneq sioqqullugu inuusimasumut atsiunneqarnikuusimagami.
Viktoriap kissaatigiuaannarsimavaa ataatami inuunera pillugu atuakkiorniarluni, Allatta!-milu periarfissaqalerami taamaaliorpoq. “Ataatama puigortunngorsimanera paasigatsigu oqaloqatigiinnigut immiuttalerpakka, taamaalillunga misigisimasai sukumiisumik allassinnaalerlugit,” Viktoria Joelsen oqaluttuarpoq.
”Inuusuttuullunga takorloortarsimavara ullut ilaanni atuakkiornissara. Piffissap ingerlanerani eqqaasarsimavara, piffissakilliortarsimagamali aallartissimananga. Taamaammat aasaq radiukkut allannermik unammisitsisoqarnera tusarakku isumassarsivunga.”
Joelsen ima nassuiaavoq: “Kikkunnut tamanut qassinilluunniit ukioqaraluartunut unammisitsineq ammaanneqarmat imminut oqarfigivunga: Maanna piffissanngorpoq!”
Tamanna allassinnaassutsiminik ineriartortitsinissamut atuakkiortunngornissamillu takorluukkami piviusunngornissaanut periarfissatut isigaa.
Oqaluttualiaq nukappiaqqamut 1930-kkunni Tunumi asimioqarfimmi peroriartortumut tunngavoq. Nukappiaraq ataataqarani peroriartorsimavoq, angutaa piniariartilluni aallarami tikeqqinngisaannarsimammat. Nukappiaraq inersimasunngoruni angutaalluarniarusullunilu pinerrarissunngorusussimavoq, inuuninili tamaat peroreerluni angutitut inuuniarnermini akiugassaqarsimaqaluni.
“Annertunerusumik oqaluttuarnianngilanga atuartussap nammineq isummerfigisinnaajumaarmagu,” Viktoria Joelsen oqarpoq.
Viktoriap ajugaasutut innersuunneqarnini paasigamiuk tupaallappoq. ”Soorunalimi tupaallalaarpunga. Saniatigut aamma pissangaammerpunga. Taava eqqarsaat takkuppoq: Silarsuaq nutaaq alla iserfigilerpara. Inuusuttuaraallunga atuakkiornissara takorloortarpara, maannalu tamanna piviusunngorpoq. Aamma ataatama toqunerata nalaani ajugaasimanera paasigakku killitsissutigeqaara.”
Viktoria Joelsen ilinniartitsisutut perorsaasutullu ilinniarsimavoq, sinerissamilu ilinniarfinni arlalinni meeqqanik inuusuttunillu sullissisarsimalluni. Ulluni makkunani Kapisilinni uinilu najugaqarput, atuarfimmilu ilinniartitsisuullunilu aqutsisuulluni.
Maanna Sørine Steenholdt, Arctic Mediamik piginnittoq, suleqatigalugu oqaluttualiaq sukumiisumik suliarissavaat kingornalu atuakkiaq “Qilaappali” 2024-p naanerani saqqummersinneqassalluni.
Allatta! Inersimasunut allannermik unammisitsinermi naliliisartuupput: Sørine Steenholdt, Aviaq Fleischer aamma Minik Jerimiassen
Suliamik aqutsisuupput NAPA aamma Kalaallit Atuakkiortut.
Allatta! Inersimasunut allannermik unammisitsineq ukunanit aningaasaliiffigineqarpoq: Tapiissuteqartarfik Sermeq, Namminersorlutik Oqartussat Tipsernermit Lottornermillu aningaasaliissutaat aamma Eqqumiitsuliornermut Aningaasaateqarfik kiisalu NAPA.
Nutaarsiassat takunngitsoorpigit?
Aqqaluk Lyngep NAPA ullaakkorsioqatigalugu peqataaffigigaa
Kalaallit Nunaat nunarsuarlu sammineqqarput, kalaallip politikeriusimasup atuakkiortullu Aqqalyk Lyngep NAPA ullaakkorsioqatigalugu peqataaffigimmagu Tallimanngornerit nalinginnaasut ilaanni Nuummi aputip aattorfiani inummik ataqqinartumit NAPA-mi ullaakkorsioqatigineqarpugut. Qaammatini tallimanngornerni siullerni NAPA ullaakkorsioqatigalugu ingerlanneqartarpoq, kulturilerisup inuup saqqummiiffigisartagaanik. Aprilimi Aqqaluk Lynge nunani tamalaani “Kalaallit Nunaat aamma Inuit Issittormiut Siunnersuisoqatigiiffianni / Circumpolar Councilimi
Issittumi suliniuteqartut tapiiffigineqarnissaminnut maanna qinnuteqarsinnaapput
Ukiut tamaasa Nunat Avannarliit Naalakkersuisuisa Siunnersuisoqatigiivi Issittumi Suleqatigiinnermut Tapiissuteqartarfik aqqutigalugu 7,3 mio. kr.-nik agguaassisarpoq. Ukkatarineqartoq tassaavoq Issuttumi suliniuteqartut piujuartitsinissamut siuarsaaqataanissaat. Qinnuteqarneq maanna ammarpoq. Februarip 15-iata tungaanut qinnuteqartoqarsinnaavoq. NAPAp Ilisimatusarfiullu tapiissuteqarfik aquppaat. Issittumi Suleqatigiinnermut Tapiissuteqartarfik 2023-imi makku ilaatigut tapiissuteqarfigaai: The Circumpolar Maternal and Child Health group,
Kulturimut Tapiisarfimmut suli qinnuteqartoqarsinnaavoq
NAPA-p Kulturimut Tapiisarfia ukioq manna qinnuteqarfissaq kingullermut suli agguaassassaqarpoq. Suliniutinut qinnuteqartut tamarmik 100.000 koruunit ataallugu qinnuteqartoqarsinnaapput. Ukioq 2022 NAPA-mut eqqumiitsuliornermik kulturilerinermillu suliaqartunutnuannerluinnarnikuuvoq, ilami ukioq ataaseq killilersuuteqartoqarnikuunngimmat. Tamatta katerissimaaqqissinnaalluta kulturinut aaqqissukkanullu peqataaqqilersimalluta Nunani Avannarlerniit suleqatit aamma nunatsinnukartartut killersugaanatik tikittalersimapput. Taamaakkaluartorli aningaasanik tapiiissutigisinnaasagut ukioq manna nungukkusuppagut. Kulturimut
Issittumi Suleqatigiinnermut Tapiissuteqartarfik pillugu webinari siulleq ingerlanneqarsimalerpoq
Nunani Avannarlerni Piorsarsimassutsikkut Attaveqaat / NAPA-p aamma Ilisimatusarfiup Issittumi Suleqatigiinnermut Tapiissuteqartarfik pillugu paasissutissiilluni ataatsimiinneq siulleq webinaritut ingerlappaat ulloq 18. januar 2022. Paasissutissiinermut peqataasut 70-it missaanniipput, ilaatigullu ukunanngaanneersuullutik Kalaallit Nunaat, Danmark, Norge, Finland aamma Island. Webinarimi tapiissuteqartarfik pillugu paasissutissiisoqarpoq, aamma peqataasut suliniutit pillugit apeqquteqarlutik. Apeqqutit NAPA-mit